در پی
سؤالات مکرّر مسلمانان راجع به فاصله زمانی
میان وقت امساک و وقت نماز صبح، به اطلاع می رساند:
1ـ علت وجود تفاوت بین وقت اعلام
شده برای امساک و اذان صبح در مناطق شمالی اروپا (بالاتر از 49 درجه)، وجود پدیده
شبهای سفید در فصل تابستان است. در شبهای سفید در مناطق یاد شده، خورشید آنقدر زیر
افق نمی رود که آسمان کاملاً تاریک شود، لذا تمام یا بخشی از آسمان روشن میماند وامکان دیدن سپیده صبح در آسمان وجود ندارد. بدین جهت تشخیص طلوع فجر میسّر نیست. بنا
به استفتائی که در این مورد از مراجع عظام تقلید شده است، آن زمانی که نور آسمان
شروع به زیاد شدن می کند (اشتداد یا ازدیاد نور) در حکم فجر و وقت نماز صبح است.
2- واجب است مؤمنین برای حصول
اطمینان از صحّت نماز صبح، یقین به داخل شدن وقت نماز، داشته باشند. لذا اقامه
نماز قبل از وقت اعلام شده برای اذان صبح جایز نیست.
3- در مورد روزه، اگر کسی وقت
امساک را رعایت نکند و تا وقت اذان صبح به خوردن و آشامیدن ادامه دهد در صورتیکه
بعداً ثابت شود که در آن هنگام فجر محقق گشته و شب تمام شده بود، باید روزه را قضا
کند. لذا برای حصول اطمینان لازم است وقت امساک مورد توجه قرار گیرد تا مشکلات
بعدی پیش نیاید.
4- هنگام
نیمه شب نجومی (12 ساعت پس از اذان ظهر) در شبهای سفید، آسمان تاریکترین حالت
خود را دارد و دقایقی پس از آن، آسمان شروع به روشنتر شدن میکند. اما اینکه چند
دقیقه
پس از نیمه شب نجومی میتوان ازدیاد نور را با چشم عادی تشخیص داد، امری است
که باید با مشاهدات مکرّر و متعدد، مقدار آن را به دست آورد. متخصصین امر معتقدند قبل
از نیمه شب نجومی، هیچ ازدیاد نوری دیده نمیشود. از سوی دیگر قطعاً پس از گذشت
نیم ساعت از نیمه شب نجومی، ازدیاد نور دیده میشود که اوّلی را زمان امساک و دومی
را اذان صبح میگیرند.
به عنوان مثال در شهر هامبورگ شبهای
سفید از 16مای شروع میشود و در 22یونی به روشنترین شبهای سفید میرسیم تا
بالاخره در 29یولی این شبها خاتمه مییابند. تحلیلهای علمی حاکی از این است که
در شبهای اولیه چون آسمان تاریکتر است فاصله زمانی بین نیمه شب نجومی تا زمانی
که ازدیاد نور قابل تشخیص میشود کوتاه است و در 22یونی این فاصله زمانی به دلیل
روشنتر بودن آسمان بیشتر میشود. مشاهداتی که توسط اهل فن در 8 نقطه مختلف در
روشنترین آسمانهای مناطق مسکونی شمال اروپا (در شبهای
سفید) انجام شد نشان داد که این فاصله زمانی، بیشتر از حدود 30 دقیقه نیست.
مطالب مرتبط: توضیحات لازم در مورد اوقات شرعی